1. dostoyevskinin həbsdə olan zaman qardaşına yazdığı məktubu:

"qardaş, mən kədərlənmədim və ruhdan düşmədim. həyat hər yerdə həyatdır, həyat bizim içimizdədir, başqa şeylərdə deyil. mən adamların içində olacam. adamların içində insan olmaq və insan olaraq qalmaq, sənə hansı bədbəxtliyin üz verməyindən asılı olmayaraq yıxılmamaq və ruhdan düşməmək - həyat budur. bu fikir mənim qanıma işləyib. o baş - hansı ki yaradırdı, yüksək incəsənət həyatıyla yaşıyırdı, o baş artıq mənim çiyinlərim üstündən kəsilib. ancaq xatirələr və obrazlar qalıb hansı ki mənim tərəfimnən yaradılıb, ancaq hələ də təcəssüm edilməyib. ancaq məndə o ürək qalıb - hansı ki sevə, iztirab çəkə, istəyə, yadına sala bilər - bu hər halda həyat deməkdir.

mənə görə heyifsilənmə, qardaş! bil ki, mən ruhdan düşməmişəm, ümid məni tərk etməyib. 4 ildən sonra cəzam yüngülləşəcək. 4 ildən sonra mən əsgər olacam, bu artıq məhbus demək deyil.

əgər kimdəsə mənim haqqda pis fikirlər varsa, kimlə mübahisə etmişəm, dalaşmışamsa onları görsən de ki, bütün bunları yaddan çıxarsınlar. ürəyimdə artıq kin, nifrət yoxdur. əgər onlardan kimisə görsəm öpüb - qucaqlayardım indi. bu təsəllini bu gün ölüm qarşısında olanda, sevdiklərimlə vidalaşarkən hiss etdim. mən fikirləşirdim ki, məni edam edəcəklər. amma indi rahat ol, mən hələ yaşayıram və biz yenə də görüşəcəyik.

indi keçmişə baxıb fikirləşirəm, o qədər boşuna vaxt itirmişəm ki, səhvlərə, tənbəlliyə - yaşaya bilməyib o anlar haqqında fikirləşmirdim, neçə dəfə öz ürəyimə və ruhuma qarşı günah işlətmişəm - indi ürəyim bu fikirlərlə döyünür. həyat - hədiyyədir, həyat - xoşbəxtlikdir, hər dəqiqiəni xoşbəxt yaşamaq olar. kaş bunu gənclər biləydi! indi həyatımı dəyişərək, yenidən doğulduğumu hiss eləyirəm. qardaş, and içirəm ki, mən ümidimi itirmirəm, ürəyimi və ruhumu təmizliklə saxlayıram! mən yaxşıya doğru dəyişirəm."

22 dekabr 1849

mənbə: etatist.com
tərcümə: elvin əliyev